Kościół późnobarokowy MB z Lourdes (1806)

przemek

Najstarszy obiekt sakralny Rudy Ślaskiej, najcenniejszy obok grodziska w Kochłowicach obiekt zabytkowy miasta...-późnobarokowy Kościół Matki Boskiej z Lourdes

Zachęcam do wymiany opinii i informacji o jego przeszłości oraz czekającej go przyszłości. Mobilizacją może być jeden z referatów wygłoszonych podczas sesji popularno-naukowej o Kochłowicach w dniu 9 XI 2007 przez wybitnego specjalistę od śląskiego baroku -dra Jerzego Gorzelika (Więcej

http://www.kochlowiczanie.fora.pl/wydarzenia-kulturalne,19/konferencja-spotkania-z-historia-kochlowice,59.html )

przemek

Najstarszy kościół w Rudzie Śląskiej liczy już dwa wieki

Tomasz Malkowski

Źródło

[link widoczny dla zalogowanych]

Dokładnie 200 lat temu konsekrowano kościół Matki Boskiej z Lourdes. Jego krzywa wieża góruje nad maleńkim rynkiem, w środku ołtarz to prawdziwa skalna grota.

Zabytkowe kościoły śląskich miast mają przeważnie 100 lat, powstawały w momencie rozkwitu przemysłu na tych ziemiach i reprezentują style neohistoryczne. W Kochłowicach, dzielnicy Rudy Śląskiej, znajduje się jednak szczególna świątynia, zbudowana dwa wieki temu, uważana za najstarszy późnobarokowy kościół w aglomeracji górnośląskiej.

Początki parafii w Kochłowicach sięgają 1590 roku, kiedy powstał tu drewniany zbór protestancki, w połowie XVII wieku przekształcony w kościół katolicki. 3 maja 1670 roku sufragan krakowski Mikołaj Oborski konsekrował drewniany kościół pw. Trójcy Przenajświętszej. Świątynia stała pośrodku bogatej wsi, jaką kiedyś była ta dzielnica Rudy Śląskiej.

Na początku XIX wieku ówczesny proboszcz, ks. Jerzy Przybyła, postanowił wybudować nową, murowaną świątynię. Przedsięwzięcie zostało sfinansowane przez właścicieli państwa bytomskiego, hrabiego Łazarza Henckel von Donnersmarck i jego małżonkę Antonię, z domu hrabiankę von Praschma. Hrabia nie doczekał ukończenia kościoła, zmarł 8 sierpnia 1805 roku na zamku w Siemianowicach.

- Murowany kościół powstał na miejscu drewnianego. Ściana frontowa wychodzi na ryneczek, podobnie jak przed 200 laty. W Kochłowicach zachował się pierwotny wiejski układ ulic, z owalnicą otaczającą centralną zabudowę z rynkiem i dominującą nad nim bryłą kościoła - mówi Henryk Mercik, miejski konserwator zabytków w Rudzie Śląskiej.

Barokowy kościół konsekrowano 26 października 1806 roku. Ks. Przybyła tak opisuje ten dzień: "Piękna ciepła pogoda zgromadziła niezliczoną ilość ludzi, którzy przybyli z daleka z wszystkich stron na tę uroczystość. Kościół nie mógł wszystkich pomieścić".

W tym czasie parafia liczyła 1100 osób, a już 100 lat później liczba wiernych wzrosła dziesięciokrotnie. Kościół okazał się za mały, dlatego w 1902 roku wybudowano nową świątynię o okazałej, neoromańskiej bryle. Może pomieścić 4 tys. osób. Stary kościół stracił rolę świątyni parafialnej.

- Ówczesny proboszcz przywiózł z Lourdes cały wagon charakterystycznej porowatej skały. Wymurowano z niej grotę w miejscu pierwotnego barokowego ołtarza i umieszczono tam rzeźbę Matki Boskiej. Od tego czasu kościół otrzymał wezwanie swojej nowej patronki - mówi ks. Jerzy Lisczyk, proboszcz parafii Trójcy Przenajświętszej. Powstał charakterystyczny, jedyny w swoim rodzaju ołtarz, wzorowany na francuskiej grocie Massabielle, gdzie Bernadecie objawiła się Matka Boska. Obejście za ołtarzem przybrało formę tunelu wśród skał. Materiał, który został, wykorzystano do budowy groty maryjnej w Panewnikach.

Kochłowicki kościół Matki Boskiej z Lourdes kryje wiele tajemnic. Nieznany jest budowniczy świątyni, przypuszcza się, że autorem projektu mógł być Hoffmann z Rybnika. Jerzy Gorzelik, historyk sztuki z Uniwersytetu Śląskiego i specjalista od śląskiej sztuki barokowej, uważa, że świątynię mógł zaprojektować Christoph Worbs ze Strzelec Wielkich, który często pracował dla hrabiego von Donnersmarcka.

W kościele znajdują się bezcenne zabytki, pochodzące z pierwotnej drewnianej świątyni. Wśród nich są: drewniana ambona, balustrada zamykająca emporę (chór), 300-letnie organy ośmiogłosowe, kamienna chrzcielnica oraz obraz Trójcy Przenajświętszej.

Już w 1902 roku konserwator prowincjonalny uznał barokowy kościół za zabytek. Mimo że większość mszy odprawiana jest w nowym kościele, to stary nie przestał pełnić swoich funkcji. Codziennie przychodzą tu wierni. Świątynię upodobali sobie szczególnie nowożeńcy - ze względy na kameralność i pogodną atmosferę wnętrza, jakże inną od surowości neoromańskiego kościoła parafialnego. Sobotnim popołudniem często można tu zobaczyć stojącą na progu świątyni młodą parę obsypywaną ryżem i drobnym bilonem.

- Kościół w Kochłowicach utrzymany jest w zdecydowanie późnobarokowej stylistyce. Charakteryzują ją miękkość i płynność form, przejawiająca się w krzywolinijnym prowadzeniu płaszczyzn i przenikaniu brył. Świątynia Matki Boskiej z Lourdes znacząco różni się pod tym względem od większości późnych obiektów tego typu, w których, jak w kościele Matki Boskiej Bolesnej w Rybniku, zaznacza się wyraźnie tendencja do monumentalizmu i operowania linią prostą - wyjaśnia Gorzelik.

Zabytkowa budowla była często odnawiana, a w ostatnich dwudziestu latach wiele razy ją zamykano z powodu poważnych szkód górniczych. Ostatni remont wnętrz przeprowadzono w 2005 roku. Kościół w ostatnich latach mocno się przechylił. Jego wieża, mierząc przy szczycie, odstaje od pionu aż o 60 cm. We wnętrzu nawy wyraźnie wyczuwalny jest spadek podłogi.

Dwa tygodnie temu uroczyście obchodzono jubileusz 200-lecia kościoła Matki Boskiej z Lourdes. Mszę świętą odprawił arcybiskup Damian Zimoń, metropolita katowicki, a na zakończenie obchodów odbył się koncert organowy wirtuoza prof. Juliana Gembalskiego, pod którego palcami ożyły 300-letnie piszczałki.

przemek

[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]
Kościół MB z Lourdes (stan 2006 r.)
(fot. Przemek Noparlik)

Jarzombek

Jeszcze dodam link do strony magistratu z "Perełkami" - zbiorem filmików o naszych stronach.
[link widoczny dla zalogowanych]

Wśród nich jeden o starym kościele kochlowskim - co prawda z jednym drobnym błędem nt. groty (ale wszyscy ten błąd powtarzają, niestety)
[link widoczny dla zalogowanych]

pozdrówka,
mj